Özellikle üzüm, elma armut gibi meyvelerden yapılan pekmeze katılan beyaz toprak, pekmezin içerisinde oluşan acıyı hem emiyor hem de raf ömrünü uzatarak daha uzun sürede tüketilmesini sağlıyor. Topladıkları üzüm başta olmak üzere elma, armut gibi meyvelerden pekmez yapan üreticiler, katkısız ve organik pekmez üretiminin emek isteyen ve uzun uğraş gerektiren çok zahmetli bir iş olduğunu dile getiriyor.
Pekmez toprağını çıkarmak için 3 kilometre yürüyor
Hanönü ilçe merkezine yaklaşık 20 kilometre uzaklıkta bulunan Kayabaşı köyünde mağaranın içerisinde bulunan beyaz toprağı çıkartabilmek için köylüler, eşeklerle yaklaşık 3 kilometre orman yolu yürüyor. Bu şekilde mağaraya ulaşan köylüler, mağaranın içerisine girerek kazma ve kürek yardımıyla toprağı kazarak çuvallara dolduruyor. Çuvala alınan toprak, mağaradan çıkartıldıktan sonra eşeklere yüklenerek yerleşim yerine getiriliyor. Burada çuvala alınan toprak, elek yardımıyla elenerek içerisinde bulunan taş veya yabancı maddelerden arındırılıyor. Bu şekilde pazara getirilen toprak kilosu 10 liradan satılırken, talep halinde ise kargo ile başka illere de gönderiliyor. Amasya, Samsun, Sinop gibi iller başta olmak üzere Türkiye’nin birçok iline mağaradan çıkartılan beyaz toprak kargo aracılığıyla gönderiliyor.
“Eşekle birlikte mağaranın yanına kadar gidip beyaz toprağı çıkartıyoruz”
Geçimini mağaradan çıkarttığı beyaz toprakla sağlayan Şükrü Arslan, “Mağaranın içerisinde pekmez toprağı diye bir beyaz toprak bulunuyor. Bu toprağı atalarımız, büyüklerimiz zamanında gelip buraları kazmışlar, eşmişler. Burası mağara şeklini almıştır. Bilenler buraya gelip buradan pekmez toprağı çıkartırlar. Şimdi de bizler gelip oğlumla birlikte buradan pekmez toprağı çıkartıyoruz. Buradan eşekle birlikte mağaranın yanına kadar gidiyoruz. Mağaranın içerisine kazmayla kazıp beyaz toprağı çıkartıyoruz. Çuvallara koyup çıkardığımız toprağı köye getiriyoruz. Köyde elekten geçiriyoruz. Sonra bu toprağı pazara götürüp kilosunu 10 liradan satışını yapıyoruz. Bu toprağı isteyenler alıyor, bazen de İstanbul, Sinop, Samsun, Amasya gibi illerden arayıp toprak istedikleri oluyor. Telefonla bizlere sipariş verenlere bizler de buradan kargo ile gönderiyoruz. Bu şekilde 3-5 kuruş kazanma amacıyla ekmek parası için biz bu işi yapıyoruz. Bizler, aşağı yukarı 10-15 yıldır bu toprağı çıkartıp satıyoruz” diye konuştu.
"Pekmezin lezzeti bu topraktan geliyor"
Pekmez yapımında kullanılan meyvenin acısının olduğuna dikkat çeken Arslan, “Bunun suyunun içerisine kadınlar toprağı katıyor ve süzüyor. Suyu kazanlara koyup kaynatıyorlar. Bu toprak suyun içerisinde 24 saat civarında duruyor. Pekmez toprağı tam dibine oturduğu zaman tekrar suyunu alıp kaynatıyorlar ve pekmez oluyor. Bu sayede pekmezin acısı da gidiyor. Bu yüzden sabahları yediğimiz pekmezin lezzeti, bu topraktan geliyor, acısını bu toprak kesiyor, pekmezin lezzeti bundan gelmektedir” şeklinde konuştu.
“Mağaradan çıkardığımız toprakla ailemizi geçindiriyoruz”
Mağaraya eşekle yürüyerek köyden geldiklerini anlatan Musa Arslan, “Önce eşeği traktörle köyün yakınına kadar götürüyoruz. Buradan yaklaşık 2 kilometreden fazla yol yürüyorum. Sonra mağaradan pekmez toprağını çıkartıyoruz. Bu çıkardığımız toprak pekmez yapımında kullanılıyor. Bu çıkardığımız toprakla ailemizi geçindiriyoruz” ifadelerini kullandı.
İnternetten alınan siparişleri kargo ile diğer illere gönderiyorlar
Hanönü'nde çıkarılan toprağı internetten sipariş verenlere kargo ile gönderdiğini belirten Hasan Yılmaz adlı esnaf ise şöyle konuştu:
“Şükrü Arslan ve oğlu Musa Arslan, mağaradan çıkardıkları pekmez toprağını satarak geçimlerini sağlamaya çalışıyor. Bunlar, ilçeye 20 kilometre uzaklıkta bulunan Kayabaşı köyü sınırlarında bir mağarada pekmez toprağını eşeklerle giderek çıkartıyor. Bu çıkarttıkları toprağı ilçe pazarına getirerek kilosunu 10 liradan satıyorlar ve aile bütçelerine katkı sağlıyorlar. Bu pekmez toprağını, yurdumuzun çeşitli illerinden de isteyenler oluyor. Benden internetten onlara yardımcı olmak amacıyla pekmez toprağı isteyenlere İstanbul’dan, Ankara’dan, Amasya’dan, Sinop’tan toprak isteyenlere internetten alışverişini yapmaları için yardımcı oluyorum. Bu siparişleri kargo aracılığıyla sipariş verenlere gönderiyorum. Bunlar gariban, bizde bu arkadaşlara yardımcı olmaya çalışıyoruz. Pekmez toprağı, üzüm, armut, elma gibi meyvelerin pekmez yapımında kullanılıyor. Bu pekmez toprağı olmadan yapılan pekmez yapan kişiler, pekmezin sağlıklı olmadığını ancak 1-2 ay kaldığını, pekmez toprağı kullandıkları zaman 2-3 yıl pekmezin çok kaliteli bir şekilde kaldığını söylüyorlar.”
