Şuan dünya üzerinde bilinen en yaşlı meşe ağacı ise Güney Carolina’da yer alıyor. 1500 yaşından büyük olan bu ağaç 20 metre genişliğinde ve 27 metre boyundadır. Ortalama meşe ağacının ömrü ise 500 yıldır. Peki sizce bir ağacın gövdesi kesildiğinde o ölmüş müdür?
Osmanlı İmparatorluğunun yıkılma döneminde ve Cumhuriyetin ilk yıllarında halkımız barınma, ısınma ve hayvancılık yapabilmek adına belki 3-5 yılda bir belki de 5-10 yılda bir köyünün hemen yakınındaki meşe koruluğunda yeri geldi ağaç kesti, yeri geldi dal kesti ve ihtiyaçlarını giderdi.
Ya da odun kömürü yapmak isteyen kömürcüler metrelerce yükselikte torluklarda meşe odunundan mangal kömürü elde ettiler. Bazen de kaçak kesimler yapıldı. Meşe üzerindeki bu birkaç yılda bir tekrar eden baskı yüzyıllarca devam etti. Böylece meşeler asla uzamıyor ve kalın gövdeler yapamıyordu.
Ormanlarımızda gezerken birden fazla gür gövdeye ya da düzenli kesimle büyümesi tetiklenen, keidesinde kalın nasırlara sahip olan meşeleri görmek mümkündür.
Bu gövdeler artık genç ağaçlar mıdır yoksa gerçekten binlerce yaşında mıdır? Çünkü kök hiç değişmiyor. Yapılan kesimlerle meşe yeni gövdeler oluşturmaya zorlanıyor. Kök yaşı mı esas alınmalıdır. Yoksa gövde yaşı mı?
İsveçteki Dalarna şehrinde antik ladini araştıran bilim insanlarının da sorduğu bir sorudur. Dalarna’daki en yaşlı ladin, ufak gövdesinin etrafında yassı, çalımsı bir halı oluşturmuştur. Tüm bu sürgünler tek bir ağaca aittir ve kökleri karbon 14 metodu ile test edilmiştir. Karbon 14, atmosferde devam peydah olan ve sonra ağır ağır yok olan radyoaktif karbondur. Bu özelliği sebebiyle, karbon 14’ ün atmosferdeki diğer karbonlara oranı her daim aynıdır. Karbon 14, aktif olmayan canlı kütlelere, örneğin oduna verildiğinde, çürüme süreci kesilmeden devam eder ancak hiç yeni radyoaktif karbon toplanmaz. Barındırdığı radyoaktif karbon miktarı ne kadar azsa, bir doku o kadar yaşlı olmalıdır.
Araştırmanın sonucu inanılmazdı zira ladin 9.550 yaşındaydı. Tekil sürgünler daha gençti ancak önceki birkaç asrın yeni uzantıları, tek başına ağaç olarak değil, bir bütünün parçası olarak kabul edildi.
Kök , yerin üstünde büyüyen gövdeden çok daha belirleyici bir etmendir. Ne de olsa bir organizmanın hayatta kalması köke bağlıdır. Gövdeyi büyüten köktür. O yüzden bir ağacın yaşını tespit ederken kök yaşı ile birlikte değerlendirilmelidir. Bir başka makalemiz de köklerin ağaçlar ve ekosistem için önemine değineceğim.
Biz de yurdumuzdaki doğal meşe ormanlarının yaşını 1071 mi kabul etmeliyiz? Kaç yaşındalar acaba baltalık olarak işletilen meşe ormanlarımız ?
Anlaşılan o ki, bizler meşe ile çok uzun yıllar daha şiirler yazıp, deyimler bulacağız. Meşe ormanlarındaki gençleştirme çalışmaları ile yeniden tesis edeceğimiz genç meşe ormanları gelecek nesiller için hep güç, güven ve atalarının mirası olarak kalacaktır.
Yazar: Ceren Yaprak /Orman Mühendisi
YORUMLAR